Cymraeg (Cymraeg isod)
Food Policy Alliance Cymru – of which the Landworkers’ Alliance Cymru is a member organisation – has commended the Senedd on supporting the introduction of a new Food (Wales) Bill.
Earlier this month (Wednesday 17 November), a proposal put forward by Peter Fox MS to introduce a new Food (Wales) Bill won the support of the Senedd.
During the plenary session, Peter Fox MS asked Senedd members to support the Bill’s principles and its aim to establish a more sustainable food system in Wales to strengthen food security, improve Wales’ socio-economic well-being, and enhance consumer choice.
The Bill was selected in the Sixth Senedd’s first Member Bill Ballot, a process that provides all Members of the Senedd (excluding members of the Welsh Government) with the opportunity to put forward a proposal for new legislation they would like to see introduced.
“Food Policy Alliance Cymru is very pleased that the proposals put forward for a Food (Wales) Bill received cross-party support during yesterday’s plenary session,” said a spokesperson on behalf of the Food Policy Alliance Cymru.
“Food is a basic necessity and an essential ingredient for a good life, however, the way we currently produce and consume much of our food contributes to biodiversity decline and climate change; causes diet-related health problems and has led to a dependence on food banks and financial hardship for many farmers.
“Everyone in Wales should have dignified access to enough nutritious, sustainably produced food, all of the time. The food system has a vital role to play in addressing the nature and climate crises and we should also be able to secure fair income for farmers and all food sector workers.
“Our food system can contribute significantly to Wales’ collective prosperity and we believe that this Bill is a step in the right direction in recognising its invaluable impact and influence.
“Food Policy Alliance Cymru also applauds the way in which the proposal seeks to develop a framework for future food policy. We believe an integrated approach is key to creating a resilient and sustainable food system for Wales. A systems approach to food-related policies can create synergies across government departments, helping to achieve policy targets relating to health and well-being, environmental sustainability, social justice and community resilience.
“There is a plethora of ‘on the ground’ food-related activity taking place in communities across Wales and a ground-swell of support for place-based action. As the Minister for Rural Affairs rightly highlighted during the debate, we now need to see a bottom up approach as we move forward, garnering the knowledge, the local intelligence and lived experience of people working as part of food related businesses, projects and initiatives across Wales to help shape and inform future developments.
“As well as being a positive day for those of us working within Wales’ food system, it was also encouraging to see such a range of supportive contributions from all parties, across the whole of the chamber, during such an important and timely debate.
“We look forward to working with Peter Fox MS and his colleagues in both the Senedd and in Welsh Government to help create a Food Bill for Wales that can help reimagine our food system for our future generations.”
Dr Angelina Sanderson Bellamy, Associate Professor of Food Systems of UWE and member of Food Policy Alliance Cymru added: “Potentially this is a huge moment for food in Wales. An overarching food strategy for the nation is desperately needed if we are going to meet the enormous challenges we face in terms of diet related disease, food inequality, climate change, nature loss and food sovereignty. If we don’t come together to plan now, events will overtake us and we will not have the resilience to deal with future shocks to the global supply chain. The task now is to use the bill to come together and imagine a fairer, sustainable and economically viable food system for the nation.”
Peter Fox MS now has 13 months to prepare the details and formally introduce the Bill.
Food Policy Alliance Cymru is a coalition of organisations and stakeholders building and promoting a collective vision for the Welsh food system.
Through collaboration, engagement and research the Alliance aims to:
- Co-produce a vision for a food system in Wales that connects production, supply and consumption and gives equal consideration to the health and wellbeing of people and nature.
- Advocate for policy change to address climate and ecological emergencies, the public health crisis and the rise in food insecurity.
- Ensure Wales is linked to UK policy, research opportunities and the broader global system.
Cynghrair Polisi Bwyd Cymru – y mae’r LWA Cymru yn aelod ohono – wedi canmol y Senedd am gefnogi cyflwyno Bil Bwyd (Cymru).
Yn gynharach y mis hwn (dydd Mercher 17 Tachwedd), enillodd cynnig a gyflwynwyd gan Peter Fox AS i gyflwyno Bil Bwyd (Cymru) newydd gefnogaeth y Senedd.
Yn ystod y sesiwn lawn ddoe, gofynnodd Peter Fox AS i aelodau’r Senedd gefnogi egwyddorion y Bil a’i ddiben i sefydlu system fwyd fwy cynaliadwy yng Nghymru i wella diogelwch bwyd, gwella lles economaidd-gymdeithasol Cymru a chynnig rhagor o ddewis i ddefnyddwyr.
Dewiswyd y Bil yn y Balot Bil Aelodau cynta’r Chweched Senedd ym mis Medi, proses sy’n rhoi cyfle i Aelod o’r Senedd (ac eithrio Gweinidogion y Llywodraeth) gyflwyno cynnig ar gyfer deddfwriaeth newydd maen nhw’n dymuno ei gweld.
“Mae Cynghrair Polisi Bwyd Cymru yn falch iawn bod y cynnig a gyflwynwyd ar gyfer Bil Bwyd (Cymru) wedi derbyn cefnogaeth drawsbleidiol yn ystod sesiwn lawn ddoe,” meddai llefarydd ar ran y Gynghrair.
“Mae bwyd yn un o hanfodion sylfaenol bywyd, ac yn hollbwysig o ran cael bywyd da, fodd bynnag, mae’r ffyrdd cyfredol o gynhyrchu a defnyddio llawer o’n bwyd yn cyfrannu at y dirywiad mewn bioamrywiaeth a newid yn yr hinsawdd; mae’n achosi problemau iechyd sy’n gysylltiedig â’n diet ac wedi arwain at ddibyniaeth ar fanciau bwyd a chaledi ariannol i lawer o ffermwyr.
“Dylai pawb yng Nghymru gael mynediad ag urddas, i ddigon o fwyd maethlon, a gynhyrchir mewn ffordd gynaliadwy, trwy’r amser. Mae gan y system fwyd rôl hollbwysig wrth i ni fynd i’r afael â’r argyfyngiadau natur a hinsawdd. Hefyd, dylem fod yn gallu sicrhau incwm teg ar gyfer ffermwyr a holl weithwyr y sector bwyd.
“Gall ein system fwyd gyfrannu’n sylweddol at ffyniant cyfunol Cymru a chredwn fod y Bil hwn yn gam i’r cyfeiriad cywir wrth gydnabod ei heffaith a’i dylanwad amhrisiadwy.
“Mae’ Cynghrair Polisi Bwyd Cymru hefyd yn cymeradwyo’r ffordd y mae’r cynnig yn ceisio datblygu fframwaith ar gyfer polisi bwyd yn y dyfodol. Credwn fod dull integredig yn allweddol er mwyn creu system fwyd gydnerth a chynaliadwy i Gymru. Gall cymhwyso dull sy’n seiliedig ar systemau i bolisïau sy’n gysylltiedig â bwyd greu synergedd ar draws adrannau’r llywodraeth er mwyn cyrraedd targedau polisi sy’n ymwneud ag iechyd a llesiant, cynaliadwyedd amgylcheddol, cyfiawnder cymdeithasol a gwytnwch cymunedol.
“Mae llu o weithgaredd yn ymwneud â bwyd yn digwydd ar lawr gwlad, mewn cymunedau ledled Cymru a gwelwn ddiddordeb a gweithgaredd cynyddol o ran gweithredu ar sail lle. Fel y crybwyllodd y Gweinidog Materion Gwledig yn ystod y ddadl, mae angen i ni nawr weld dull gweithredu o’r gwaelod i fyny wrth i ni symud ymlaen, gan gasglu gwybodaeth, deallusrwydd lleol a phrofiad byw pobl sy’n gweithio mewn busnesau, ac ar brosiectau a mentrau sy’n gysylltiedig â bwyd ar draws Cymru i helpu i lunio a llywio datblygiadau yn y dyfodol.
“Yn ogystal â bod yn ddiwrnod positif i’r rhai ohonom sy’n gweithio o fewn y system fwyd yng Nghymru, roedd hefyd yn galonogol gweld ystod o gyfraniadau cefnogol gan bob plaid, ar draws y siambr gyfan, yn ystod dadl mor bwysig ac amserol.
“Rydyn ni’n edrych ymlaen at weithio gyda Peter Fox AS a’i gydweithwyr yn y Senedd, ac yn Llywodraeth Cymru, i helpu i greu Bil Bwyd i Gymru a all helpu i ailystyried ein system fwyd ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.”
Ychwanegodd Dr Angelina Sanderson Bellamy, Athro Cysylltiol Systemau Bwyd yn UWE ac aelod o Gynghrair Polisi Bwyd Cymru: “Mae’n bosibl bod hon yn foment enfawr i fwyd yng Nghymru. Mae gwir angen strategaeth fwyd drosfwaol ar gyfer y genedl os ydym yn mynd i oresgyn yr heriau enfawr sy’n ein hwynebu o ran clefyd sy’n gysylltiedig â diet, anghydraddoldeb bwyd, newid yn yr hinsawdd, colli natur a sofraniaeth bwyd. Os na fyddwn yn dod at ein gilydd i gynllunio nawr, bydd digwyddiadau yn ein goddiweddyd ac ni fydd gennym y gwytnwch i ddelio â siociau yn y dyfodol i’r gadwyn gyflenwi fyd-eang. Y dasg nawr yw defnyddio’r Bil i ddod at ein gilydd a dychmygu system fwyd decach, gynaliadwy ac economaidd hyfyw i’r genedl.”
Mae gan Peter Fox AS nawr 13 mis er mwyn paratoi’r manylion a chyflwyno’r Bil yn ffurfiol i’r Senedd.
Mae Cynghrair Polisi Bwyd Cymru, cynghrair o sefydliadau a rhanddeiliaid sy’n adeiladu ac yn hyrwyddo gweledigaeth ar y cyd ar gyfer system fwyd Cymru.
Trwy gydweithredu, ymgysylltu ac ymchwil, nod y Gynghrair yw:
- Cydgynhyrchu gweledigaeth ar gyfer system fwyd yng Nghymru sy’n cysylltu cynhyrchu, cyflenwi a defnyddio ac yn rhoi ystyriaeth gyfartal i iechyd a lles pobl a natur.
- Eirioli dros newid polisi i fynd i’r afael ag argyfyngau hinsawdd ac ecolegol, argyfwng iechyd y cyhoedd a’r cynnydd mewn ansicrwydd bwyd.
- Sicrhau bod Cymru wedi’i chysylltu â pholisi’r DU, cyfleoedd ymchwil a’r system fyd-eang ehangach.
